آشنایی با مغز های سه گانه

مغز ما یکی از پچیده ترین ماشین ها و ساختارهایی که در اختیار ما قرار داده شده است. مغز یک انسان بالغ چیزی حدود دو درصد وزن بدن اش را تشکیل  می دهد، ولی  20% از انرژی بدن را به خودش  اختصاص می دهد.

با این حال با توجه به کارکرد هایی که دارد یک فوق العاده کم مصرف است. مثلا خیلی چیزهایی که ما هیچ گونه اطلاعی ازشان نداریم ولی  بشکل  دقیق و 24 ساعته برای ما کار  میکنند مانند ضربان قلب، تنفس، انقباض و انبساط عضلات و … تا کارها و تصمیم هایی که که ما به شکل ارادی  انجام میدهیم از  وظایف مغز  می باشد اگه بخوایم خیلی ساده و قابل لمس بگوییم مغز ما به  اندازه یک لامپ صد واتی  انرژی  مصرف می کند. یکی از کارهایی که مغز انجام می دهد تا مصرف را به شکل بهینه در بیاورد عادت سازی است. به همین خاطر کارهایی که تکرار شوند مغز این رفتارها و کارها را به شکل غیر ارادی  یا اتومات در می آورد تا انرژی  کمتری  مصرف  کند.

مغز های سه گانه

در دهه 1960 آقای مک لین متخصص  مغز  و اعصاب یک نظریه ای به نام مغز های سه گانه مطرح کرد. ایشون بیان کردند که ما در واقع سه نوع مغز با کارایی متفاوتی داریم که عملکرد هر کدام متفاوت و کاملا متناقص هم هستند.

1. مغز خزنده یا مغز قدیم
2. مغز پستاندار یا میانی( احساسی و عاطفی)
3. مغز جدید یا نئوکورتکس( منطقی)

ما سعی می کنیم در این مقاله کارکرد این سه مغز(مغز های سه گانه) را بررسی کنیم تا بتوانیم نسبت به کارها و اعمال خودمان اگاهی مان بیشتر داشته  باشیم  و در یادگیری بهتر عمل کنیم.

چرا مغزهای سه گانه مهم است؟

با شناخت این مغز ها می فهمیم که چرا داریم اهمال کاری  میکنیم

چرا ما معمولا کاری را شروع نمیکنیم یا زمانی که شروع کردیم بعد از یک مدت رها میکنیم

چطور گاهی اوقات پرخاشگری میکنیم

چرا ایجاد مهارت جدید مشگل است

چطور ما مانع پیشرفت خودمان می شویم

چرا آموزش پذیر نیستم

و کلی مطالب دیگر که در این مقاله سعی میکنیم به آن پاسخ بدهیم.

مغز های سه گانه:

مغز خزنده یا قدیمی

این بخش از در ریشه مغز  قرار دارد،قسمتی از مغز است که در درون ساختمان مغز ما قرار دارد، و مسئول  نیازهای حیاطی و اولیه ما مانند آب، غذا، امنیت،  ضربان قلب، درجه حرارت بدن، تنفس و بسیاری از اتفاقاتی که در محدوده آگاهی ما نیست در این قسمت انجام می گیرد. تمام حیوانات داری این بخش از مغز هستند اما چون این قسمت تنها مغز موجود در  خزندگان مانند مارمولک، سوسمار و مار هم وجود دارد به  مغز خزنده معروف است.

این مغز به این فکر  می کند که آیا این کار بی خطر است یا نه؟ به عبارتی وظیفه اصلی اش حفظ بقا ما و پیشگیری از خطرات است.

یکی دیگر از وظایف مغز خزنده تغذیه و ذخیره انرژی است. همان بابا برقی داخل مغز ماست که میگه هرگز نشه فراموش  لامپ اضافی خاموش. به عبارتی تمام تلاش اش این است که انرژی مصرف نشود. معمولا زمانی که ما میخواهیم یک کار جدیدی شروع کنیم چون این کار برای بار یا بارهای اول است انرژی زیادی از ما میگیرد به همین خاطر مغز ما مقاومت میکند تا مانع انجام اون کار  بشود. بنابراین دلیل تنبلی و اهمال کاری که انجام می دهیم این بخش از مغز ماست

زمانی که ما با یک موقعیت جدید روبرو میشویم سه کار انجام میدهیم فرار- مبارزه یا فریز شدن( هیچ کاری نکردن)

مثلا زمانی که یک شیئی به سمت ما پرتاب می شود سریع و به شکل  ناخودآگاه دستمان جلو صورتمان میگیریم. وقتی وارد یک موقعیت ناآشنا میشویم ( دیدن یک فرد غریبه، سخنرانی، راه رفتن در یک محیط تاریک و…) ترس ما را فرا می گیرد، بدون اینکه آگاه باشیم عرق می کنیم و ضربان قلبمان تند می شود ، احساس عدم امنیت می کنیم  و دنبال راه چاره می گردیم این کارها از  وظایف این مغز است.

در بین مغز های سه گانه این بخش قوی ترین مغز می باشد و نسبت به مغز های دیگر قدرتمند تر است. مثلا سعی کنید با گرفتن دهان و بینی خودتان یک دقیقه تنفستان را نگه دارید خواهید دید که چگونه این مغز وارد عمل می شود و دستور می دهد که به هر شکل ممکن  تنفس خودتان را باز کنید.

زمانی که این مغز احساس خطر کند اطلاعات را فیلتر می کند و اجازه نمی دهد اطلاعات به قسمت های بالایی مغز (مغز پستاندار و مغز منطقی) برسد.

توصیه میکنم که مقاله زیر را هم مطالعه کنید

چرا نمی توانم تغییر کنم؟

مغز پستاندار یا عاطفی

بخش دوم از  مغز سه گانه ما مغز پستاندار  یا عاطفی است، و کارش کنترل  احساسات و عواطف است. احساساتی  مانند خشم، شادی، عشق، نفرت، امیدواری، سرحالی، لذت، ناراحتی، غم، ناتوانی، رنجش و … بر عهده این قسمت از مغز قرار دارد. از آنجایی که پستانداران نسبت به سایر  حیوانات احساسی تر هستند به مغز پستاندار معروف است ما تقریبا تمام تصمیم هایی که میگیریم بر اساس این قسمت از  مغز انجام میدهیم

مغز پستاندار یا درونی بر خواسته هایی تمرکز دارد که همین حالا و همین جا انجام شود. و به هر  چیزی که حس خوبی به ما بدهد توجه می کند. شعار این مغز این است: آیا این کار باحاله یا نه؟

محصول رایگان ادراک – کلید جادویی ارتباطات را ببینید

مغز منطقی

و معمولا تصور کلی که اغلب افراد از  مغز دارند مربوط به این  قسمت از مغز می باشد، بیرونی ترین  بخش مغز ماست بیشترین انرژی را بین سه مغز  مصرف می کند به  همین دلیل اغلب کارهای ما توسط  مغز  خزنده و عاطفی انجام می شود تا انرژی کمتری مصرف شود.

این مغز در هنگام تصمیم گیری  میگوید که: آیا این کار برای من مفید است؟ چه مزایا و معایبی دارد؟ آیا به من سودی می رساند؟ در دراز مدت چه نفعی برای من دارد؟ آیا بعداً برایم مشگلی ایجاد ایجاد نمیشود؟ . تمام کارهایی که انجام میدهد از نظر منطقی بررسی میکند که می ارزد انجام بدم یا نه؟ . وظیفه این قسمت از مغز پردازش، تفکر و برنامه ریزی است.

معمولا هر کاری که انجام می دهد به عواقب آن فکرمیکند. کارها را مقایسه می کند.

در بین مغز های سه گانه این بخش شکست خورده ترین نوع مغز می باشد.

نمونه تقابل مغز های  سه گانه در زندگی

تصور کنید که  ساعت را کوک کرده اید که فراد صبح خیلی زود بیدار شوید

ساعت ساعت 6 زنگ می خورد…

مغز منطقی امروز باید زود بیدار شوم کلی کار دارم

مغز  عاطفی: فقط 5 دقیقه بیشتر می خوابم و بعدش بیدار میشوم

5 دقیقه دیگه ساعت دوباره زنگ می خورد

مغز منطقی: زود باش بلند شو و به کارهات برس

مغز خزنده:  امروز یه  کم بیشتر بخواب تا کل روز انرژی داشته باشی

بخش احساسی مغز: اینجا خیلی گرمه، دلم میخواد بیشتر بخوابم. بنابراین پتو را روی سرت میکشی و می گیری میخوابی

یا مثلا همه ما می دانیم که نوشابه واسه بدن ما ضرر داره اما به دلیل لذت بخش بودن برخلاف هشدار های مغز منطقی مصرف می کنیم.