انتقاد چیست و مهارت انتقاد پذیری کدامند

آیا تا به حال پیش اومده که از کسی انتقاد کرده باشید ولی از حسن نیت شما سوء برداشت کرده باشد؟

یا اینکه کسی با انتقاد کردن از شما کل روزتان را خراب کرده باشه؟

یا احتمالا شاید کسانی دور برتان بوده اند که نسبت به همه چی  و همه کس خرده  میگیرند و حتی خود شما هم بارها و بارها از تیغ انتقاد این افراد در امان نبوده اید

همه ما در زندگی در  یک جاهایی ایرادهایی  از ما شده یا ما از دیگران ایراد گرفتیم و خیلی از مواقع انتظار نتیجه ای که داشتیم نه تنها بهتر نشده بلکه بدتر هم شده

در این زمینه  منابع زیادی وجود دارد دو تا از این منابع  با عنوان هیچ کس کامل نیست و قدرت انتقاد که هر دو توسط هنری وایزینگر نوشته شده

و کتاب فوق العاده تیغ که توسط آقای محمد پیام بهرام پور و امین القاسی زاده  درباره انتقاد و روش انتقاد کردن نوشته شده است

این مقاله با الهام از این کتاب ها تدوین شده است

انتقاد چیست

اگر کسی احساس کند که رفتار ما با رفتار مطلوب در ذهن اش همخوانی ندارد با چاقوی انتقاد به جان ما می افتد

تا گوشه های  ذائد آن را مطابق خواسته خود اصلاح کند

اما متاسفانه به دلیل بلد نبودن اغلب نه تنها اصلاحی صورت نمی گیرد بلکه باعث کدورت و رنجش می شود

ما یاد نگرفتیم که چگونه این کار را انجام بدهیم  و به دلیل وضعیت فرهنگی و نوع تربیتمان دید مثبتی  نسبت به انتقاد نداریم

بسته به شرایط فردی که از ما عیب جویی می شود دو حالت پیش می آید  یا حمله می کنیم و یا ناراحت می شویم

چرا انتقاد پذیری سخت است

تجربه کودکی ما نقش مهمی در این امر دارد

یکی از موارد مهم القابی است که از طرف پدر و مادر به فرزند داده می شود

پدر و مادرها هنگام نقد کردن باید توجه کنند که  کل شخصیت و رفتار کودکشان را زیر سوال نبرند بلکه فقط به همان مسئله خاص  اشاره کنند

مثلا به جای اینکه در فلان جا حرف بدی زدی می گوییم عجب بچه بی ادبی

یا زمانی که وسایل و اسباب بازی هایش روی زمین پهن کرده میگوییم عجب بچه شلخته ای

این تجارب باعث می شه که ما این خرده گیری را به معنی طرد شدن تلقی کنیم

در این مسیر آموخته ایم که در مقابل آن از خودمان دفاع کنیم

چرا اغلب انتقاد ها از نزدیکانمان است

مگر نزدیکان ما بیشتر از هر کسی ما را دوست ندارند پس چرا بیشترین انتقاد از طرف آن ها به ما مطرح می شود

بیایید یا یک مثال بیان کنیم که چرا این اتفاق توسط عزیزامان رخ می دهد

فرض کنید  اگر گوشه لباس تان لکه دارد کدامیک از افراد زیر این موضوع را به شما گوش زد می کند

یک فرد عابر که از کنارتان رد می شود؟

همسرتان؟

صمیمی ترین دوستانتان؟

همسایه ای که سر کوچه است؟

یا یکی از اقوام دورتان؟

همیشه نزدیکان ما

چون دوست دارند که ما بهترین باشیم به درست یا غلط از ما عیب جویی  می کنند

پس در نظر داشته باشیم که اگر کسی از ما انتقاد کرد چه درست و چه نادرست معنی اش این است که این فرد به ما توجهی داشته که دیگران نداشته اند بنابراین ما واسه این فرد مهم بوده ایم

ممنوعه های انتقاد کردن

انتقاد در جمع

یکی از اشتباهات رایجی که اغلب افراد مرتکب می شوند این است که معمولا انتقاد از رفتار یک فردی که مطابق میلشان نیست را در جمع می کنند با این کار دو اتفاق رخ می دهد اول این که ما با این رفتارمان فرد را در حالت تدافعی قرار میدهیم و دوم حتی اگر فرد خودش هم بدونه که رفتارش مناسب نیست حاظر نیست بپذیرد که مرتکب اشتباه شده باعث دلخوری و رنجش می شود.

اتفاق های یک باره

مثلا وقتی در یک جمعی هستید و قرار نیست که دوباره در چنین جایی باشید یا حداقل سالی یک بار به مدت دو سه ساعت در آنجا هستیم و رفتاری خلاف میل ما است نیازی به نکوهش کردن نیست

شخصیت به جای رفتار

اغلب ما وقتی رفتاری مطابق میل ما نیست بجای اینکه آن رفتار ایراد بگیریم

کل شخصیت فرد را مورد انتقاد قرار می دهیم

چطور به انتقاد پاسخ بدهیم

ما باید یاد بگیریم که پاسخ مان به خرده گیری هوشمندانه و حرفه ای باشد طوری که باعث نشود که از نظر روحی بهم بریزیم

و شخص بداند که نمی تواند هر انتقاد بی جایی را مطرح کند از فرد تشکر کنیم و عیب جویی را به پیشنهاد تبدیل کنیم تا رشد کنیم

فرمول انتقاد بذیری

1. گوش دادن موثر

در این حالت بدنمان را به سمت سخص متمایل می کنیم

با حرکت سر نشان می دهیم که درحال گوش کردن به او هستیم

صحبت شخص را قطع نکنیم

دنبال دلیل شخصی نباشیم

2. تشکر از توجه

هر کسی که از شما انتقاد کرد چه بجا باشد و چه نباشد تشکر کنید  این تشکر یعنی اینکه ممنونیم که نظرش را به خود ما گفته

عباراتی مانند:  متشکرم که نظرتان را گفتید

خیلی ممنون که من را آگاه کردید

مرسی که دوسم داری و به خود گفتی

مرسی از وقتی که اختصاص دادید بابت این موضوع

3. ابراز تاسف

یادمان باشد که واژه تاسف با عذر خواهی متفاوت است.

تاسف زمانی است که شما مقصر نبودید مثلا زمانی که کودکی د رحین دویدن یا بازی کردن می افتد اینجا شما ابراز تاسف می کنید نه عذر خواهی

جملاتی مانند متاسفم که نظر شما جلب نشد

ناراحتم که ناراحت شدی

از اینکه رنجیده خاطر می بینمتون خیلی ناراحتم

این تاسف باید طوری باشد که طرف مقابل فکر نکند که ما انتقاد او را پذیرفته ایم

4. سوال پرسیدن

سوال پرسیدن باعث می شود تا اگر انتقاد به خود شخص ماست از شخصیت ما به رفتار ما تغییر جهت بدهد

مثلا می توانم بپرسم کدام رفتار من باعث شد شما چنین برداشتی بکنید؟

و اگر انتقاد کلی بود آن را جزئی کنیم مثلا

ممنون میشم کمی بیشتر توضیح دهید

میتوانم خواهش کنم بگویید که دقیقا چرا چنین حسی را دارید؟ و …..

سوال پرسیدن باعث شفاف سازی می شود

در شفاف سازی سوال می پرسیم و مطالب کلیدی گوینده را براساس فهم خودتان چک می کنید تا مطمئن شوید مطلب را درست متوچه شدید

فواید سوال پرسیدن

1. جلوگیری از سوء تفاهم
2. پیش بردن از احساسات مخرب به منطق
3. پیگیر و حرفه ای نشان دادن ما در انتقاد پذیری

4. جبران یا توضیح

در گام آخر اگر عیب جویی شخص وارد بود ضمن عذر خواهی باید موضوع را جبران کنیم

ولی اگر عیب جویی شخص وارد نبود و احساس کردید که نیازی به جبران نیست

فقط توضیح دهید و میگویید که نظر شخصی خودتان است و ممکن است که درست نباشد

و اگر احساس میکنید که انتقاد به بحث و جدل کشیده می شود

بهترین کار این است که هیچ توضیحی ارائه ندهید و ضمن تشکر از فرد بگویید که باید بیشتر روی آن فکر کنید

عادت انتقاد پذیری

یادمان باشد که انتقاد پذیری و انتقاد کردن یک رفتاری است که ما در طول زندگی مان یاد گرفتیم

و ما این رفتار را اینقدر تکرار کردیم که به شکل عادت در آمده است

بنابراین در موقعیت هایی که با خورده گیری و عیب جویی کسی روبرو می شویم یا اگر رفتار کسی مطابق میل ما نیست

به رفتارهای عادتی مان برمی گردیم

واسه این کار ما نیاز داریم که رفتارجدید را اینقدر تکرار و تمرین کنیم که به شکل عادت در بیاید

مقاله “چگونه عادت های ماندگار با کمترین تلاش ایجاد کنیم” را نیز بخوانید