ما زماني كه به سن 7 تا 8 سالگي ميرسيم تمام تلاشمان مي كنيم كه توجه والدين مان را جلب كنيم يعني كارهايي كه انجام ميدهيم و رفتارهاي كه بروز ميدهيم بخاطر اين است كه باعث خوشحالي اونها بشود. چون با تشويق والدين احساس خوبي  پيدا ميكنيم و با اين كار احساس ارزشمندي بهمان دست ميدهد و خيلي از كارهاي كه انجام ميدهيم بر اين اساس است.

وقتي يك كاري را انجام ميدهيم و مورد تشويق اطرافيان قرار ميگيرد يا به عبارتي خوشايند آنها است تمام سعي مان اين است كه آن رفتار را دوباره و دوباره تكرار كنيم تا باعث بشه احساس ارزشمندي پيدا كنيم.

بعدها كه بزرگتر مي شويم اين افكار با خودمان داريم كه زماني ميتوانم احساس ارزشمندي كنيم كه باعث خوشحالي يك كسي بشوم يا بايد به يك موفقيت خاصي رسيده باشم چون اون ذهنينت در خودمان داريم كه ارزشمندي ما بر اساس يك رفتار خاصي بوده كه موجب خوشحالي والدين ما شده است و با بزرگ شدن ما اين دايره بزرگتر ميشه و به اطرافيان و جامعه بسط داده ميشه. پس از اين به بعد كاري براي ما ارزشمند تلقي ميشود كه توسط ديگران مهم و خوب به نظر بياد اين طرز فكر باعث ميشه كه در اغلب اوقات با وجود اين كه كارخوبي هم انجام داديم ولي احساس خوب از خودمان نداشته باشيم چون بناي ما بر اساس نظر ديگران است نه خودمان، هدف ما خشنود كردن و راضي نگه داشتن ديگران بوده تا خودمان. مثلا ميگيم من زماني احساس ارزشمندي ميكنم كه خودم بتوانم درآمد خوبي برسم يا مثلا در رشته كه مورد نظر والدينم هست قبول بشوم و تمام تلاشت هم مي كنيد و موفق هم مي شويد اما حالت خوب نميشه چون در راستاي ارزشهات نيست يا مثلا خودت را محدود به اين ميكنيد كه من زماني انسان ارزشمند هستم كه به فلان شغل دست پيدا كنم يا فلان مدرك بگيرم و ارزشمند بودن خودت را به يك چيزي ارتباط ميدهيد كه امكان دارد بهش برسيد يا نرسيد بعد از  آن باز هم واسه خودت يك هدفي تعيين ميكنيد كه مثلا من زماني كه به فلان جايگاه اجتماعي رسيدم انسان ارزشمندي ميشم و اين اتفاقات هيچ وقت تمامي ندارد چون ما انسان هستيم و انسانها هميشه ميل به رشد و پيشرفت دارند.

بزرگترين قاتل ارزشمندي

مقايسه

يكي ازبزرگترين دشمنان احساس ارزشمندي مقايسه است. معمولا ما آدم ها در خيلي از جنبه هاي زندگي دائما خودمان را با ديگران مقايسه ميكنم كه مثلا فلاني هيكل خوبي دارد اما من آدم چاقي هستم يا مثلا دوستم فلان مدرك گرفت اما من چي؟ يا مثلا من نسبت به بقيه استعداد كافي ندارم؟ يا فلاني ماهي اينقدر درآمد دارد اما من چي ؟  و اين موارد تمامي ندارد.

مقايسه كردن در هر زمينه اي مثل يك غده سرطاني است كه به حال خودش رها شده باشد و هر روز بدتر و بدتر ميشه. معمولا ما عادت داريم خودمان را با افراد بالاتر ازخودمان مقايسه كنيم و اين هميشه حالمان را بد ميكند مثلا اگر ما ده تا دوست نزديك داشته باشيم اگر از نه نفرشان بهتر باشيم دائما خودمان را با اون يك نفر مقايسه ميكنيم

اما چرا مقايسه كردن ميتواند تا اين قدر خويشتن دوستي را تضعيف كند؟

 معمولا مقايسه در دو جا كاربرد دارد:

يكي اينكه خودمان را با خودمان درطول زمان مقايسه كنيم كه آيا در طول اين مدت رشد كردم يا نه؟

دومي اينكه خودمان را با روزهاي اول كسي كه مورد علاقه ماست مقايسه كنيم . اون هم واسه اينكه بفهميم كه اون آدم هم يك روزي مثل ما بوده، كه اين كار باعث بشه ما تشويق بشيم كه ما هم ميتوانيم مثل اون رشد كنيم. خيلي مراقب باشيم مقايسه فقط با روزهاي اوليه اون فرد نه امروزش.

چرا مقايسه كردن بد است؟

به چند دليل اول اينكه ما داستان كامل زندگي افراد را نميدانيم و خيلي وقت ها مشگلات و سختي هاي كه آنها در اين مسير كشيده اند را نمي دانيم و از طرف ديگر هم خيلي وقتها اطلاعاتي كه از ديگران ميگيريم ممكن است كه درست نباشد. و از همه مهمتر اينكه علائق آدمها با همديگر فرق ميكند مثلا وقتي شما هيچ علاقه اي به درس رياضي نداشته باشيد اگر خودت را با كساني كه به شدت عاشق رياضي هستند مقايسه كنيد اشتباه بزرگي مرتكب شدي.چون علاقه آن فرد باعث ميشه كه زمان بيشتري نسبت به تو به اين درس اختصاص بدهد.

يك چيزي كه امروزه اغلب افراد خودشان با ديگرن مقايسه ميكنند اين است كه يكسري از افراد از دنياي مجازي مثل اينستاگرام يا تلگرام مي بينند و بعد  خودشان با اونها مقايسه ميكنند ونتيجه آن كار احساس بي ارزشي نسبت به خودشان است. اصولا كساني كه در دنياي مجازي يك كاري انجام ميدهند بهترين هاي خودشان را ارائه ميدهند هيچ كس نميايد بگه من ديروز با همسرم به مشگل خوردم يا من با خوانواده ام مشگل دارم يا مثلا من مشگلات مالي دارم و….. معمولا افراد بهترين لحظات زندگي شان دراين محيط ها به اشتراك ميگذارند و خيلي ها فكرميكنند اين آدمها هميشه همينطور هستند و زندگي خودشان را با بهترين لحظات اين افراد مقايسه ميكنند كه باعث احساس عدم ارزشمندي ميشود.

يا خيلي وقت ها خودشان بر اساس قضاوت ديگران ارزشمند يا غير ارزشمند ميدانند مثلا مي گويند: من سختمه كه ورزش كنم، من آدم تنبلي هستم و با اين كارخودشان در معرض قضاوت هاي ديگران قرار ميدهند كه مورد سرزنش قرار بگيرند و اين ميتواند احساس بي ارزشي بهشون دست بده

خيلي ها فكر ميكنند كه زماني آدم ارزشمندي هستم كه به فلان هدفم برسم

نظريه احساس ارزشمندي بيان ميكند كه ارزشمندي داراي چهارمولفه است كه شامل توانايي، تلاش، عملكرد و كارايي است . تركيب اين عناصر با يكديگر مشخص ميكنند كه ما چه نگاهي به خودمان داريم اين نشان ميدهيد كه عملكرد ما درمقابل ديگران نيست كه ارزشمندي ما را شكل ميدهد بلكه عوامل درون فردي زيادي باعث ميشه كه احساس ارزشمندي داشته باشيم

احساس ارزشمندي چيست؟

احساس ارزشمندي ميزان دوست داشتن و اهميت قائل شدن به خودمان است .

برداشت هايي است كه نسبت به خودمان داريم

ارزشمندي يعني پذيرش خود بدون توجه به داشتن دارايي و ثروت زياد يا داشتن شغل رويايي

ارزشمندي يعني اينكه به عنوان يك انسان موجودي ارزشمند هستم

اشتباهات رايج درارزشمندي

رایج‌ترین اشتباهاتي كه انسان بر اساس آنها میزان ارزشمندی خودش را تعیین می‌کند، عبارت‌اند از:

دايره روابط

خيلي از افراد خودشان را بر اساس تعداد افراد مهمي  كه درزندگي شان هستند مقايسه ميكنند و خيلي وقت ها نقاط مثبت افراد زيادي پيدا ميكنند و هر بارخودشان را براساس آنها مقايسه ميكنند مثلا از هر كسي يك ويژگي خوب ميگيرند و انتظار دارند كه همه اين ويژگي ها كه در هيچ كدام وجود ندارد همه را يك جا داشته باشند

نظر ديگران

بسياري از افراد كلا تمام توجه شان به ديگران است اينكه ديگران چه فكري درمورد آن ها ميكنند، چي مي پوشند و چه صحبتي راجع به آنها دارند  ديگران از چه چيزشان خوشش ميايد و اين موارد بر تمام دلايل كه درمورد خودشان دارند اولويت دارد

شغل وحرفه

شغل و حرفه در ارزشمندي انسانن ها بسيار موثر است اين را در بيمارستان ها يا مطب ها به وضوح ميتوان ديد معولامردم رفتار يكساني با  پرستارها و پزشكان ندارند يا معمولا با كارمندان و رئيس ندارند

ثروت

ميزان دارايي از درآمدگرفته تا مواردي مثل داشتن خونه، ماشين و……  باعث احساس خود ارزشمندي ميشه كه در صورت داشتن احساس ارزشمندي ميشه

رتبه و مدرك

خيلي از افراد فكرميكنند كه بايد به يك مدارج خاصي برسند تا احساس ارزشمندي كنند و وقتي بهشون ميگيد كه اصلا بر اساس مدرك، رتبه و ثروت و دارايي و ….. نيست سريع جبهه ميگيرند و ميگويند اگر خودت بيرون بري و فقط چند وقت توي شهر باشي متوجه ميشويد كه مردم به چه كساني احترام ميگذارند متاسفانه اين قبيل افراد مرتكب يك اشتباه بزرگ شده اند و آن اين است كه بناي ارزشمندي خودشان را بر اساس ديدگاه و نظرات مردم قرار داده اند در حالي كه همانطور كه گفته شد خود ارزشمندي يعني برداشت هاي كه خودمان از خودمان داريم يعني توجه و اهميت به خودمان بدون توجه به نظر ديگران. در صورتي كه  با چنين ديدگاهي به خودت نگاه كنيد اگر تمام مدارك و درجات خوب دنيا هم داشته باشيد باز هم كساني هستند كه از  شما خوششان نمي آييد يعني باز هم ما خودمان را ارزشمند نميدانيم

ارزشمندي  چه اهميتي براي ما دارد

• با احساس ارزشمندي باعث ميشويم كه خوشنودي و شادي مان بر اساس پول، دارايي و موفقيت هايمان قرار ندهيم به خودمان همان طوري كه هستيم احترام بذاريم و دوست داشته باشيم
• باعث ميشه از موارد منفي دوري كنيم و به خودمان حق اشتباه بدهيم و بپذيريم كه به عنوان يك انسان ما هم اشتباه ميكنيم و به جاي سرزنش كردن خود راهكار حل مسئله را ياد ميگيريم
• روي رفتاري كه انجام ميدهيم موثر است و باعث ميشه به انسان بهتري تبديل بشيم
• به عنوان اين كه شما يك انسان هستيد ارزشمند هستيد نه اينكه نسبت به ديگران چه چيزي كم يا زياد داريد

چگونه احساس ارزشمندي داشته باشيد

خودتان را با ديگرن مقايسه نكنيد:

در هيج جنبه اي از زندگي خانوادگي و حرفه اي البته ميتواند خودتان را با خودتان در طول زمان مقايسه كنيد

ريسك كنيد

سعي كنيد يه ذره شجاع باشيد و كارهاي كه ميخواهيد انجام بدهيد شجاعب به خرج بدهيد و از شروع كردن يك كاري كه به دقت همه  جوانب را سنجيده ايد ترس نداشته باشيد

بخشش خود

ما انسان ها با اشتباه كردن ياد ميگيريم از اينكه اشباه كرديد خودتان را سرزنش نكنيد ما وقتي ميخواهيم يك كاري را انجام بديم بارها و بارها اشتباه و شكست ميخوريم اما بايد ياد بگيريم با هر اشتباه و شكستي خودمان را ببخشيم و دوباره كارمان را از مسير ديگري ادامه بدهيم

فهرستي از علائق و مهارتهاي خودتان را تهيه كنيد

بررسي كنيد كه درچه چيزهاي  علاقه داريد و چه مهارتهايي داريد و سعي كنيد در كارهايي كه علاقه داريد را انجام بدهيد مثلا به نجاري علاقه داريد سعي كنيد تا آنجايي كه ممكن است وارد آن حرفه شويد چون هم ميتوانيد در آن كار مهارتتون را بيشتركنيد و هم اينكه احساس خوبي به خودتان خواهيد داشت